UKRAYNA SAVAŞI'NIN İNSAN FAKTÖRÜ: RUSYA'NIN YENİLİKÇİ ASKERİ STRATEJİLERİ VE KÜRESEL ETKİLERİ

Prof. Dr. Sedat Laçiner

Ukrayna Savaşı, modern askeri çatışmaların karmaşıklığını gözler önüne sererken, silah ve mühimmatın yanı sıra insan gücünün, yani asker sayısının kritik rolünü bir kez daha kanıtlamıştır... Savaş başlamadan önce hem Rusya hem de Ukrayna, ciddi bir demografik krizle boğuşuyordu. Bu durum, çatışmanın her iki taraf için de ne kadar istenmeyen bir senaryo olduğunu göstermektedir.

Savaş öncesinde Ukrayna'nın nüfusu, 1992'deki 50 milyondan göçler ve düşen doğurganlık oranları nedeniyle 2020'de 44 milyona, savaşın başladığı 2022'de ise 42 milyona gerilemişti... 2025 itibarıyla Ukrayna nüfusunun 30 milyonun bile altına düştüğü tahmin edilmektedir; bazı hesaplamalar ise bu sayının 26 milyona kadar indiğini öne sürmektedir... Savaşla birlikte milyonlarca Ukraynalının başka ülkelere göç etmesi ve cepheden gelen sürekli ölü ve yaralı asker haberleri, ülkenin insan gücü açığını daha da derinleştirmektedir. Yaralı askerler, birçok durumda işgücünden çekilen insan anlamına gelmektedir. Rusya da benzer bir demografik sorunla karşı karşıyadır. 1992'de 148 milyon olan nüfusu, yıllarca bu seviyelerde seyrettikten sonra bugün 143 milyona düşmüştür. Rus erkeklerinin zaten düşük olan yaşam beklentileri ve azalan sayıları, savaşla birlikte Rusya'daki insan gücü açığını daha da büyütmüştür.

Ancak Putin Yönetimi, insan açığı sorununa Ukrayna tarafına göre daha "yaratıcı" yöntemlerle yaklaşmıştır. Rusya, kendi insan gücünü doğrudan savaşa sürmesi halinde kısa sürede askersiz kalacağını fark etmiş ve ilk olarak Rusya Federasyonu'ndaki yabancıları ve göçmenleri cepheye göndermiştir.

Rus Ordusu, kişi başı 1500-2000 dolar gibi nispeten cazip maaşlar sunmanın yanı sıra, bu paralı askerlere kısa sürede Rus vatandaşlığı vaat etmiştir: "Cephede bir yıl savaş, Rus vatandaşı ol."

İkinci olarak, Moskova, yurt dışına çok sayıda asker alım görevlisi göndermiş ve özel şirketlerle asker alımı için anlaşmalar yapmıştır. Böylece Hindistan, Nepal, Afrika ve Suriye gibi farklı coğrafyalardan, ayda 2.000 dolar kazanmak ve Rus vatandaşlığına geçmek isteyen on binlerce asker toplanmıştır. Bu strateji sayesinde Putin, kendi kamuoyu üzerindeki savaş baskısını azaltmıştır; cephede Ruslar yerine yabancılar ölmüş, paralı askerlerin kullanılması halk üzerindeki psikolojik travmaları düşük tutmuştur. Hatta savaşın ilk yıllarında Rusya kamuoyu, savaşı pek hissetmemiştir.

Yabancı savaşçıları kullanmanın bir diğer avantajı da Rusya işçi piyasalarından işçi çekmemekti, zira savaş nedeniyle fabrikalar ve işletmeler işçi bulmakta zaten zorlanıyordu. Putin Rejimi'nin bulduğu bir başka çare ise hapishaneleri boşaltmak olmuştur. Hapishanelerdeki mahkumlar, birkaç yıl içinde cepleri dolmuş, "anlı şanlı vatanseverler" olarak evlerine geri dönmüşlerdir. Hatta yüksek maaşları duyan gardiyanlar bile cepheye koşmuş, hapishaneler boşalmıştır. Rusya, bu sayede en az 150.000 ek asker kazanmıştır.

KÜBALILAR

Rusya'nın Ukrayna Savaşı'na dünyanın dört bir yanından topladığı askerler arasında, özellikle iki ülkenin asker sayısı adeta ayrı bir ordu gibi öne çıkmaktadır. Bunların başında, dünyanın dikkatini fazla çekmese de Kübalılar gelmektedir. Şubat 2025 itibarıyla Ukrayna Savaşı'nda çarpışan Kübalı asker sayısı 5.000'den az değildir. 2022'den 2025 Haziran'ına kadar Ukrayna cephelerinde savaşan Kübalı asker sayısının 20.000'den fazla olduğu tahmin edilmektedir. Kübalıların savaş alanındaki varlığı ilk kez 2023'te ortaya çıkmıştır. Rusya'da özel bir eğitim merkezinde, Tula'da eğitilen Kübalılar, Bakhmut gibi çok kanlı çatışmalarda en ön saflarda yer almış ve ağır kayıplar vermişlerdir. Ukrayna Savaşı'na katılan Kübalılar iki kısımda ele alınabilir: İlk kısmı, Rusya devleti ile Küba devleti arasında sağlanan anlaşma sonucunda gelen ve tamamına yakını asker veya polis geçmişi olan, askerliğe yatkın kişilerdir. Küba'dan gelenlerin %40'ı bu kategoridedir.

Küba devleti resmi bir anlaşmayı kabul etmese de, ipuçları Rusya'nın her bir Kübalı asker için Küba devletine prim verdiğini göstermektedir. Ukrayna Milletvekili Maryan Zablotsky'ye göre Rusya, her bir Kübalı asker için Havana Hükümeti'ne 50.000 dolar vermektedir. Kübalı nitelikli askerlere kişi başı 2.000 ile 2.500 dolar arası maaş verilirken, sıradan askerler 1500-2000 dolar arasında almaktadır. Kübalı askerlere ayrıca bir yılın sonunda Rusya vatandaşlığına başvurma hakkı tanınmaktadır. Şu ana kadar 20.000 Küba vatandaşının Rusya-Ukrayna Savaşı'nda çatıştığı sanılmaktadır. Yüzlerce Kübalı bu yolda ölmüştür. Bunlar arasında sıradan öğretmenler, müzisyenler, öğrenciler, kapıcılar, tesisatçılar da bulunmaktadır. Rusya'ya gelme nedenleri Küba'da yaşanan aşırı fakirliktir; 10 yılda kazanamayacakları paraları birkaç ayda kazanabileceklerini öğrenince gözleri dönmekte ve hemen ikna olmaktadırlar. Küba devleti de çok fakirdir ve dövize ihtiyacı had safhadadır. Rusya, 2014 yılında Küba devletinin 35 milyar dolarlık borcunun %90'ını affetmiş, bunun karşılığında Küba'dan sadece sadakat beklemiştir. Rusya, Küba'dan gelen askerler karşılığında Küba'ya sadece nakit akışı sağlamamakta, aynı zamanda Küba'nın ihtiyacı olan petrolü de tankerlerle Küba'ya taşımaktadır. Şu anda Küba'nın en büyük destekçisi Rusya'dır. Rusya ayrıca kredi açmakta ve başka hibelerde de bulunmaktadır. Küba Devlet Başkanı Miguel Diaz Canel, geçtiğimiz yıl Ukrayna Savaşı'nda Rusya'ya başarılar dilemişti. Havana Hükümeti Ukrayna Savaşı'nın bir parçası olmadığını söylese de, Temmuz 2025 itibarıyla Ukrayna Savaşı'nda anlık savaşan Kübalı asker sayısı 6-7 bin civarındadır. Geçen ay ve önceki ay 1.000'den fazla Kübalı Rusya'ya savaşmak üzere gitmiştir. Dolayısıyla Ruslar, Ukraynalılar ve Kuzey Korelilerden sonra Ukrayna Savaşı'nda çarpışan en büyük dördüncü ülke Küba olmaktadır.

KUZEY KORELİLER

Diğer önemli aktör ise Kuzey Kore'dir. Kuzey Kore, Ukrayna Savaşı'ndaki asker sayısını üç katına çıkaracak adımlar atmaktadır. Rusya'da halihazırda 10-12.000 civarında askeri bulunan Kuzey Kore'nin 25.000-30.000 asker daha göndermesi beklenmektedir. Bu askerlerin Temmuz ve Ağustos aylarında Ukrayna Savaşı'nda olması beklenmektedir. Güney Kore istihbaratı ise Kuzey Kore'nin bu yılın başlarında Rusya'ya en az 3.000 asker daha gönderdiğini duyurmuştur. Kuzey Kore, geçtiğimiz Kasım ayında Rusya'ya 11-12.000 asker göndermiş ve Kursk'un Ukrayna işgalinden kurtarılmasında Korelilerin büyük rolü olmuştur. Koreli askerlerin yaklaşık 4.000'i çatışmalarda yaralanmış veya ölmüştür. Her iki taraf da bu işbirliğinden memnundur. Rusya bu sayede asker açığını kapatırken, Kuzey Kore Rusya sayesinde izolasyondan kurtulmaktadır. İki ülke arasında ticaret artmış, Rusya'nın Pyongyang'a asker başına prim ve başka ödemelerde bulunduğu düşünülmektedir. Ayrıca Rusya'nın BM Güvenlik Konseyi'nde daimi üye oluşu Kuzey Kore'ye diplomatik koruma sağlamaktadır. Koreli askerler, Kursk savunmasında acemilik çekmelerine rağmen üstün performans göstermişlerdir. İkinci dalga Koreli sevkiyatında iki tarafın önemli tecrübelerle yola devam etmesi beklenmektedir. Başka bir deyişle, Kuzey Kore askerleri bu kez daha ölümcül ve etkili saldırılar yapabilirler. Ukrayna istihbaratına göre Koreliler, Rus Ordusu'na daha fazla entegre olmaktadır.

Koreli askerlerin Rusya'ya taşınmasına ilişkin çeşitli hazırlıklar olduğu da anlaşılmaktadır. Bunlar arasında Rus uçaklarında yapılan ve binlerce askeri taşıyabilecek düzenlemeler bulunmaktadır. Kuzey Korelilerin önce Sibirya'ya uçakla taşınması, aldıkları eğitimlerden sonra trenlerle cephe hattına taşınmaları beklenmektedir. Bir kısım askerler ise demiryoluyla Rusya'ya ulaşacaktır. Sonbahardaki nakillerde Nakhodka yakınlarındaki Dunai limanı kullanılmış, askerlerin bir kısmı Ropuça sınıfı Rus gemileriyle taşınmıştır. Aynı tip gemilerin Mayıs ayından itibaren bölgede yeniden aktif hale geldiği belirtilmektedir. Rusya ile Kuzey Kore, Doğu Asya'da iki komşu ülkedir ve ikisi arasındaki ulaşım hatları son bir yıldır hummalı bir çalışmayla geliştirilmektedir. Kuzey Kore, Rusya'ya yaklaşık 12.000 asker yollamış olmasına rağmen, bu yılın Nisan ayına kadar iki ülke de bunu bir sır gibi saklıyor, resmi olarak doğrulamıyordu. Ancak Nisan'dan sonra iki ülke de resmen bu işbirliğini kabul etti. Hatta Kuzey Kore lideri Kim Jong Un, Ukrayna Savaşı'nda ölen askerleri için tören düzenlemiş, gözyaşı dökmüştür.

Putin'in en önemli askeri danışmanlarından Sergey Şoygu, Kuzey Kore'nin başkenti Pyongyang'ı kısa sürede iki kez ziyaret etmiştir. Bu ziyaretler, Kuzey Kore'den beklentinin yüksekliğini göstermektedir. Rusya, Kuzey Kore'den sadece elit asker yardımı istememiştir. Şoygu, Kursk'un altyapısının onarımı ve mayın temizleme işleri için Kuzey Kore'den 1000 istihkamcı ve 5000 askeri inşaat işçisi alacaklarını açıklamıştır. Güney Kore Ulusal İstihbarat Servisi (NIS) de Temmuz ve Ağustos ayı konuşlandırmaları için Kuzey Kore'de asker seçimlerinin başladığını duyurmuştur. Rus medyasında yer alan haber ve görüntülere göre Kuzey Kore askerleri Kursk yakınlarında yoğunlaşıyor ve yeni gelenlerin de bu bölgeye intikal etmesi yüksek olasılıktır. Bu durum akıllara "Kuzey Kore askerleri acaba sınırın hemen karşısındaki Sumy'nin istilasında mı kullanılacak?" sorusunu sordurmaktadır. Rus televizyonunda gösterilen Kursk yakınlarındaki Kuzey Kore askeri sığınağında Korece tabelalar görülmektedir. Birinde "Düşen yoldaşlarımızın intikamı" yazmaktadır. Koreliler Ukrayna Savaşı'nda öldükçe bu savaş her geçen gün daha fazla Kuzey Kore'nin de savaşı olmaktadır. Para için Rusya'ya gelen Koreliler zamanla bir davaya ve intikama sahip olmaktadırlar. Kuzey Kore geçtiğimiz Sonbahar'da Rusya'ya binlerce asker gönderdiğinde bunun bir kerelik ve istisnai bir işbirliği olduğunu düşünenler vardı. Ancak Asyalı bir güç olan Kuzey Kore'nin Avrupa'nın göbeğinde savaşmasının tarihi bir gelişme olduğu ve devamının geleceği öngörülmüştü. Öyle de olmaktadır. Pyongyang, Ukrayna'daki Savaşı her geçen gün daha çok sahiplenmekte ve on binlerce yeni asker göndermeye hazırlanmaktadır. Ukrayna'nın işi zordur. Görüntüler incelendiğinde Korelilerin Rus Ordusu'na iyiden iyiye entegre olduğu da anlaşılabilmektedir. İlk geldiklerinde dil bariyeri nedeniyle ayrı ayrı savaşmışlardı. Ancak birkaç aydır alınan önlemler sayesinde iki ordu birleşik görünmektedir.

Kuzey Kore'nin Rusya'ya katkısı sadece askerle sınırlı değildir. Rusya'da çalışan Kuzey Koreli işçi sayısı da son bir yılda on binlerce artmıştır. Rus Yetkililer, Rusya'da çalışmak için başvuran Kuzey Koreli sayısının 150.000'i aştığını, bu yıl Rusya'da çalışan Koreli işçi sayısının 50.000'i aşacağını açıklamışlardır. Bu başvuruların Kuzey Kore devletinin izni ve hatta emri ile olduğu açıktır. Bugünlerde Rusya'da en çok aranan meslek grubu Kuzey Kore dili tercümanlarıdır. Kuzey Kore ayrıca Rusya'ya milyonlarca top mermisi ve yüzlerce balistik füze satmıştır. Kuzey Kore yapımı KN-23 ve KN-24 füzeleri Ukrayna'da oldukça ölümcül saldırılar yapmıştır. Kuzey Kore yapımı top mermisi sayısının ise geçen yıl 9 milyonu bulduğu tahmin edilmektedir.

Sonuç olarak, Ukrayna Savaşı, sadece askeri teçhizatın değil, aynı zamanda insan gücünün de belirleyici bir faktör olduğunu gözler önüne sermiştir. Rusya'nın demografik zorluklarına rağmen geliştirdiği yaratıcı askeri alım stratejileri, özellikle Küba ve Kuzey Kore gibi ülkelerden sağladığı destekle, savaşın seyrini etkilemektedir. Bu ittifaklar, hem Rusya'nın insan gücü açığını kapatmasına yardımcı olmakta hem de bu ülkelerin uluslararası izolasyonunu kırmalarına ve ekonomik faydalar elde etmelerine olanak tanımaktadır. Savaşın uzamasıyla birlikte bu tür "vekâlet ordularının" ve stratejik işbirliklerinin önemi daha da artacak gibi görünmektedir, bu da Ukrayna için mücadeleyi daha da zorlu hale getirmektedir.

Prof. Dr. Sedat Laçiner, Güncel Yazılar
7 Temmuz 2025

Konuyla ilgili yazarın videosu için: Rusya, Ukrayna'yı Kuzey Korelilerle ve Kübalılarla İstila Edecek !