İsrail-İran Savaşı: Orta Doğu'da Stratejik ve Psikolojik Bir Dönüm Noktası

Prof. Dr. Sedat Laçiner, Güncel Yazılar

İsrail ile İran arasındaki çatışma, Orta Doğu tarihinde önemli bir dönüm noktası olarak eşi benzeri görülmemiş bir seviyeye ulaştı... Doğrudan füze-dron değişimleri ve hava bombardımanlarını içeren açık savaş, onlarca yıllık gizli operasyonları ve vekalet çatışmalarını paramparça etti. İlk kez, İsrail, İran topraklarına doğrudan böyle bir saldırı yapıyor... Cevap olarak İran füzeleri ve insansız hava araçları İsrail topraklarına önemli bir yoğunlukta saldırırken, İsrail jetleri de Tahran'ın içindeki ve çevresindeki alanlar dahil olmak üzere stratejik İran hedeflerini bombalayarak karşılık veriyor. Bu makale, savaşın üçüncü gününe kadar olan gelişmelerin, her iki tarafın stratejik hedeflerinin ve bölge ve dünya için olası sonuçlarının kapsamlı bir analizini sunmaktadır.

Tırmanma ve Arabuluculuğun Yokluğu

Savaşın yavaşlama belirtisi yok. Aksine, her iki taraf da saldırılarını hızlandırıyor. Şu ana kadar, ateşkesi denemek için hiçbir arabulucu devreye girmedi. İran füze dalgaları arka arkaya gelirken, İsrail, iyi planlanmış bir askeri stratejiyi akla getiren bir hassasiyetle hava saldırıları gerçekleştiriyor. Diplomatik müdahalenin olmaması anlamlı; bu, müdahale etme konusunda küresel bir tereddüt veya daha da endişe verici olanı, Amerika Birleşik Devletleri gibi güçlü aktörlerden örtük bir onay anlamına geliyor... Başkan Trump neredeyse kutlama yapıyor ve çatışmayı yatıştırma konusunda aciliyet eksikliğinin arkasında olası bir jeopolitik neden olduğunu ima ediyor.

Stratejik Hedefler: Farklı Yaklaşımlar

İran'ın yaklaşımı büyük ölçüde psikolojik ve sembolik görünüyor. Raporlar, ilk iki günde İran tarafından yaklaşık 200 füze fırlatıldığını ve bunların yalnızca bir kısmının İsrail hava sahasını ihlal ettiğini gösteriyor. İsrail'de hasar, patlamaların 73 yaşında bir kadın da dahil olmak üzere üç kişinin ölümüne yol açtığı Rishon LeZion ve Ramat Gan gibi belirli yerleşim bölgelerinde yoğunlaştı. Duygusal ve psikolojik etkiye rağmen, İran'ın saldırıları stratejik tutarlılıktan yoksun. Askeri analistler, İran'ın önemli taktik veya politik kazanımlar elde etmeden füze stoklarını tüketiyor olabileceğini gözlemliyor.

Öte yandan İsrail'in stratejisi hesaplanmış ve çok boyutlu. İsrail Hava Kuvvetleri, tek bir gecede 200'e kadar uçağın katıldığı birden fazla sorti gerçekleştirdi. Hedefler arasında nükleer tesisler, füze üretim merkezleri ve önemli askeri üsler yer aldı. Önemlisi, hava saldırılarında yaklaşık 20 üst düzey İran askeri yetkilisi öldürüldü. İsrail'in birincil askeri hedefi, İran'ın hava savunmasını batı sınırından doğu Tahran'a kadar etkisiz hale getirerek, sürekli hava bombardımanı için engelsiz bir koridor oluşturmak...

İsrail'in Taktik Üstünlüğü

İsrail'in hava hakimiyeti şu ana kadar belirleyici oldu. Güçlü bir hava kuvvetinden yoksun olan İran'ın aksine, İsrail, üstün hava yeteneklerinden ve imkanlarından  yararlandı. İsrail, hava savunma sistemlerini ve füze fırlatma alanlarını sistematik olarak imha ederek, Tahran'a ve diğer stratejik hedeflere karşı uzun süreli bir harekat için yolu temizlemeyi amaçlıyor... İsrail askeri liderlerinin açıklamalarına göre, Tahran'a giden hava yolu artık büyük ölçüde açık ve gelecekteki bombardımanlar giderek daha yoğun ve etkili olacak.

Psikolojik Savaş ve Bölgesel Etki

İran'ın füze saldırıları sınırlı taktiksel başarıya sahip olsa da, muazzam bir psikolojik etki yarattı... İlk kez, İsrailli siviller, yenilmezlik yanılsamasını paramparça eden sürekli füze saldırılarının travmasını yaşıyor. Bu, İsrail vatandaşları arasında hem paniğe hem de birliğe yol açtı. Aynı zamanda, saldırılar çeşitli Müslüman çoğunluklu ülkelerde İran'a desteği canlandırdı. Gazze, Yemen ve İran'daki sevinç sahneleri, askeri açıdan üstün bir düşmana karşı sembolik bir zaferi yansıtıyor. Ancak, bu tür moral artışları stratejik zaferlerle eşdeğer değil.

İsrail'in Daha Geniş Amaçları

İsrail, askeri hedeflerin ötesinde, İran'ın ekonomik altyapısını da vurmaya başladı. Rafineriler, enerji şebekeleri ve petrol sahaları gibi stratejik tesisler giderek daha sık hedef alınıyor. Bu saldırılar, İran'ın ekonomik yaşam hatlarını felç etmeyi ve rejimi içeriden istikrarsızlaştırmayı amaçlıyor. Dahası, İsrail'in Devrim Muhafızları tesislerini hedef aldığı ve İran içindeki iç muhalefeti cesaretlendirmeye çalıştığı bildiriliyor. İsrail, rejimin otoritesini zayıflatarak olası bir siyasi dönüşümün temellerini atmayı umuyor.

Bölgesel Yangın Riskleri

Çatışmanın en endişe verici yönü, daha geniş bir bölgesel savaşı ateşleme potansiyelinde. İranlı yetkililer daha önce enerji altyapılarına saldırılması durumunda Körfez petrol tesislerine misilleme yapacakları ve Hürmüz Boğazı'nı kapatacakları konusunda uyarmışlardı. Bu tür eylemler küresel bir enerji krizine yol açarak petrol ve gaz fiyatlarını fırlatacaktır. İsrail'in bu tür riskleri almaya giderek daha istekli görünmesiyle birlikte, felaketle sonuçlanacak bir zincirleme reaksiyon olasılığı artmaktadır.

Sonuç: Küresel Etkileri Olan Bir Savaş

Savaş derinleştikçe, İsrail askeri açıdan üstünlüğü elinde tutuyor gibi görünüyor. İran, sembolik zaferler ve bölgesel destek elde ederken, şimdiye kadar stratejik hasar vermeyi başaramadı. Çatışma ne kadar uzun sürerse, tüm Orta Doğu'yu istikrarsızlaştırma ve küresel ekonomik şokları tetikleme olasılığı o kadar artar. İran, saldırılarını İsrail'in askeri operasyonlarını anlamlı bir şekilde bozacak şekilde artıramazsa veya savaş alanını diğer cephelere kaydıramazsa, konumu daha da zayıflayacaktır. Tersine, İsrail askeri başarısını, birden fazla devlet ve devlet dışı aktörü içine çekebilecek bölgesel bir cehennemi kışkırtma riskine karşı tartmalıdır. Bu savaşın sonucu yalnızca Orta Doğu'nun jeopolitik dinamiklerini yeniden şekillendirmekle kalmayacak, aynı zamanda 21. yüzyılda modern savaş ve diplomasinin sınırlarını yeniden tanımlayabilir.

Prof. Dr. Sedat Laçiner, Güncel Yazılar
15 Haziran 2026

Bu konuda yazarın Youtube videosu için lütfen linki ziyaret ediniz: 

İsrail - İran Savaşı Tırmanıyor: Kim kazanır Kim kaybeder?