Rusya'nın Coğrafyayla İmtihanı: Bitmeyen Bir Stratejik Hedef

Sedat Laçiner

Tarih sayfalarını araladığımızda, Osmanlı İmparatorluğu'nun çöküşünde Rusya'nın oynadığı başat rolü görmemek mümkün değildir... Kırım'dan Karadeniz'in doğu ve batısına uzanan coğrafyalarda hızla ilerleyen Rus orduları, İstanbul'un kapılarına dayanmış, doğuda ise Kars'ın işgaline kadar uzanan bir etki alanı yaratmıştır. Bir sarkaç gibi iki taraftan güneye doğru inen Rusya, eğer Anadolu'yu, İstanbul ve Çanakkale boğazlarını ele geçirebilseydi, büyük olasılıkla Akdeniz'e tam anlamıyla yerleşecek ve buradan okyanuslara açılma yollarını zorlayacaktı. Peki, Rusya'nın bu coğrafyayla olan derdi ne zaman bitecek? Ne yazık ki, bu derin stratejik hedef kıyamete kadar sürecek gibi duruyor.

Rusya'nın Bitmeyen Sıcak Deniz Hasreti ve Güvenlik Saplantısı

Rusya'nın bu bitmek bilmeyen stratejik hedeflerinin temelinde, açık denizlere ulaşma ve güvence altına alma arzusu yatmaktadır. Eğer Rusya, günümüz Hollanda ve Belçika gibi devletlerin bulunduğu Atlas Okyanusu kıyılarına veya Baltık Denizi'nde çok daha geniş bir alana yayılmayı başarabilseydi, ciddi bir rahatlamaya kavuşacaktı. Sovyetler Birliği döneminde Estonya, Letonya ve Litvanya'nın Moskova'dan idare ediliyor olması, Rusya'nın bu bölgelere olan tarihsel ilgisinin bir göstergesidir. Belki de bugün Rusya, o toprakları yeniden kazanma arayışındadır.

1991 yılında Sovyetler Birliği dağıldığında, bağımsızlığını ilan eden cumhuriyetlere karşı Moskova'nın eli kolu bağlanmıştı. Ekonomik ve askeri açıdan çökmüş bir devlet olarak bu süreci durduramadı. Ancak Vladimir Putin yönetimindeki Rusya, hem askeri gücü hem de ekonomik büyüklüğüyle 1991'de verilemeyen o yanıtı bugün vermek istiyor gibi görünüyor. Aradan geçen otuz yıldan fazla süreye rağmen dünya değişse de ülkelerin köklü hedefleri maalesef değişmiyor. Rusya da yüzlerce yıldır bu açık denizler hedefini sürdürüyor.

Baltık Denizi bölgesine yayılmak ve genişlemek, Rusya için hayati bir nefes borusu niteliğindedir. Bu bölgede hakim olamazsa, kolayca esir alınabileceği ve izole edilebileceği endişesiyle hareket etmektedir. Rusya'nın Baltık ülkelerine yönelik tehdit algısının arkasında yatan temel neden budur. Benzer şekilde, Ukrayna'yı ele geçirme isteğinin önemli nedenlerinden biri de bu coğrafi ve stratejik kaygıdır. Moldova, Romanya, Bulgaristan ve Gürcistan gibi ülkeleri tehdit etme potansiyelinin yüksekliği de aynı kaynaktan beslenmektedir. Kırım'ın ilhakı, Rusya'nın Karadeniz'deki niyetlerinin Baltık Denizi'ndeki düşünceleriyle ne denli örtüştüğünü açıkça göstermektedir.


Coğrafya mı Rusya'yı Yönetiyor, Rusya mı Coğrafyayı?

Rusya'nın kıtasal büyüklüğe ulaşması, bütün kıtayı ele geçirme gibi hedeflere de yol açmıştır. Kıtasal devletlerin davranış kalıbı budur. Benzeri bir hikaye Kuzey Amerika'da da yaşanmıştır. Amerika'nın doğu kıyılarında 13 koloni olarak kurulan ABD, bağımsızlıktan sonra ilk hedef olarak Atlas Okyanusu'ndan pasifik'e uzanmak istemiştir. Kuzeyde ve güneyde de genişleyen ABD, aslında tüm Kanada'yı ve Meksika'yı ele geçirmek istemiş, bu yönde bazı başarılar da elde etmiştir. Bugün de ABD Başkanı Trump'ın Kanada'yı istemesi tesadüf değildir, kişisel bir takıntı değildir. Kıtasal devletler tüm kıtaya yayılmadan kendilerini güvende hissetmezler, Rusya'nın da sorunu budur. ABD ile Rusya arasındaki fark ise Amerikalılar genelde boş denebilecek kadar tenha bir arazide, çok zayıf rakiplere karşıı genişlerken Rusya, bilhassa Avrupa tarafında oldukça güçlü komşularla çevrilidir.

Rusya'nın coğrafi çıkmazı budur; adeta coğrafyası Rusya'yı yönetmektedir. Rus dış politikasını, rasyonel aklın belirlediğini söylemek oldukça güçtür. Tarih boyunca süregelen bu bitmeyen arayış, Rusya'nın stratejik kimliğinin ayrılmaz bir parçası haline gelmiştir.

Rusya'nın bu bitmeyen coğrafi imtihanı, uluslararası ilişkilerde önemli bir belirleyici olmaya devam edecektir. Peki, sizce Rusya'nın bu stratejik hedefleri gelecekte ne gibi sonuçlara yol açacaktır?


Prof. Dr. Sedat Laçiner
4 Haziran 2025

Konuyla ilgili video için lütfen linki ziyaret ediniz: Rusya'yı Coğrafi Yönetir: Rusya'nın Coğrafya Çıkmazı (Youtube)

Yorumlar

Yorum Gönder

Bu blogdaki popüler yayınlar

İran ve Rusya: İnsansız Hava Araçlarıyla Gelen Dostluk

Resim
Prof. Dr. Sedat LAÇİNER Güncel Yazılar, 14 Haziran 2023 Ukrayna Savaşı, Rusların ilk tahminlerinin ötesinde uzun sürdü ve yakında bitecek gibi de durmuyor… Çıkmaza girmiş görünen savaşın aylarca sürebileceği, hatta yıllarca devam edebileceği konuşuluyor… Savaş, iki tarafta da büyük can kayıplarına ve yaralanmalara yol açıyor. Diğer taraftan, her iki taraf da karşı tarafa her gün binlerce top güllesi fırlatıyor… Rusya’nın Ukrayna tarafına günlük 20 binden fazla, Ukrayna’nın ise günlük 4-5 bin gülle attığı söyleniyor … Düşünsenize, sadece bir günde ortalama 25 bin füze ve top mermisi atılıyor… Bunun neden olduğu can kaybını ve yıkımı tasavvur etmek çok zor… Diğer taraftan bu kadar çok mühimmatın bu kadar hızlı tüketilmesine üretim mi dayanır… Mevcut fabrikalar tam kapasite çalışsa bile yine de böyle bir savaşa yeterli olamazlar… Avrupa Birliği, sadece geçen Mart ayında Ukrayna'ya 220 bin top mermisi ve 1300 füze sağladı. Buna rağmen Ukrayna hala yeterli cephaneliği ve mühimmatı ol...
Devamı

Üniversiteleri ve Göçmenleri Trump Korkusu Sardı: Eyvah Trump Geliyor!

Resim
Sedat Laçiner, Güncel Yazılar 23 Aralık 2024 ABD’de Trump’ın ikinci başkanlık dönemi ihtimalleri, farklı sektörlerde endişeye yol açmaya başladı. Henüz göreve başlamasına bir ay olmasına rağmen, insanlar “Trump gelirse ne olur?” sorusunu sıkça dile getiriyor. Özellikle göçmenler, akademik çevreler ve eğitim sektörü bu belirsizlikten ciddi şekilde etkilenmiş durumda. Göçmenlerin Hızlanan İşlemleri Trump’ın başkanlık koltuğuna oturması öncesinde, ABD’ye yasal ya da kaçak yollarla gelen göçmenler, iltica ve vatandaşlık işlemlerini hızlandırmak için büyük bir çaba harcıyor. Green Card (Yeşil Kart) sahipleri bile vatandaşlık işlemlerini tamamlamak için acele ediyor. Trump’ın beklenmedik politikalar uygulayabileceği endişesi, normalde sıradan sayılan işlemleri bile riskli hale getirmiş durumda. Akademik Dünyada Trump Kaygısı Amerikan üniversiteleri, Trump ’ın başkanlık dönemiyle yeniden gündeme gelebilecek seyahat yasakları nedeniyle tedirginlik yaşıyor. Ülke genelindeki birçok üniversite, ...
Devamı

Ukrayna Neden Önemli?

Resim
Sedat Laçiner, Güncel Yazılar 23 Aralık 2024 Ukrayna’da neredeyse tüm dünya savaşıyor: Bir tarafta Rusya var, yanında Kuzey Kore’nin 12 bin askeri. İran da Rusya’yı destekliyor, İran ihaları ve füzeleri Ukrayna’yı vuruyor. Belarus da Rusya’yla müttefik. Çin “tarafsızım” diyor ama gönlü Rusya’dan yana. Diğer tarafta Ukrayna ve müttefikleri var. ABD, AB, NATO… Neredeyse tüm Batı dünyası tam takım Rusya’nın karşısında. Güney Kore ve Japonya gibi bölge dışı devletler de işin içinde. Ukrayna bugüne kadar bu dostlarının gönderdiği silah, mühimmat ve parayla Rusya’ya karşı savaştı. Ukrayna’daki savaş Gürcistan’dan Moldova’ya, Almanya’dan Fransa’ya Avrupa ülkelerinin iç kamuoyunu bile ikiye böldü. Kimilerine göre Ukrayna Savaşı aslında 3. Dünya Savaşı’nın ilk perdesi. Peki neden, bu kadar önemli Ukrayna? Ukrayna için savaşmaya değer mi? Bugün Ukrayna’nın önemini anlatmaya çalışacağız: UKRAYNA'NIN ÖNEMİ Ukrayna’nın bu kadar ön plana çıkmasının ilk nedeni siyasi aslında. Uluslararası sistem...
Devamı