KÜRESEL GÜÇ MÜCADELESİ: ABD VE ÇİN ARASINDA NADİR TOPRAK ANLAŞMASI BİR ATILIM

* KÜRESEL GÜÇ MÜCADELESİ: ABD VE ÇİN YÜKSEK RİSKLİ TİCARET DRAMINDA! NADİR TOPRAK ANLAŞMASI BİR ATILIM OLARAK GÖRÜLÜYOR... ANCAK BU BİR ATEŞKES Mİ, YOKSA BİR SONRAKİ SAVAŞTAN ÖNCE SADECE GEÇİCİ BİR MOLA MI?

Dünyanın ekonomik devleri, Amerika Birleşik Devletleri ve Çin, gergin bir ticaret hesaplaşmasının içinde kilitlenmiş durumda ve son gelişmeler küresel piyasalarda şok dalgaları yaratıyor! Şaşırtıcı bir ateşkesten sadece günler sonra, ABD'li yetkililer Pekin ile kritik nadir toprak sevkiyatlarını Amerika'ya hızlandırmak için tasarlanmış yeni bir anlaşmayı doğruladı. Bu sismik haber, başlangıçta Cuma günü ABD borsalarını yeni zirvelere taşıdı ve ABD ile dünyanın en büyük ekonomileri arasındaki yıpratıcı ticaret savaşlarını sona erdirme çabalarına işaret etti. Ancak nefesinizi tutun – drama daha bitmedi!

TRUMP'IN ANİ DÖNÜŞLERİ: ANLAŞMALAR DUYURULUYOR, SONRA İPTAL EDİLİYOR!

Her zamanki gibi tahmin edilemez bir şovmen olan Başkan Donald Trump, haftaya kışkırtıcı bir duyuruyla başladı: Çin ile önceki gün bir anlaşma "imzalanmıştı" ve ek anlaşmaların, hatta Hindistan'ı "açabilecek" ayrı bir anlaşmanın bile yolda olabileceğini ima etti. Ancak kutlama havası hızla bozuldu. Cuma öğleden sonra, şaşırtıcı bir ani dönüşle Trump, Kanada ile dijital satış vergisi konusundaki kritik görüşmeleri aniden iptal ettiğini açıkladı. Sorun kokusunu alan dalgalı borsalar hemen düştü, ancak sonra zararlarını sallanarak telafi etti. Bu arada Çin, nadir toprak detaylarını sakince doğrularken, bu hayati malzemeler için ihracat izinleri üzerindeki kontrolünü sürdürme niyetini vurguladı.

ÇİN'İN DEMİR ELİ: NADİR TOPRAKLAR MONOPOLÜ

Peki bu "nadir topraklar" neden bu kadar önemli? Çünkü Çin, 1990'larda ve 2000'lerde üretim ve işlemedeki egemenliğini titizlikle inşa ederek küresel nadir toprak arzında neredeyse bir monopole sahip. Bu kulağa pek de tanıdık gelmeyen elementler, modern teknolojinin hemen her parçasının arkasındaki gizli güç kaynaklarıdır – akıllı telefonunuzu ve arabanızı çalıştıran elektrikli pillerden, gelişmiş havacılık bileşenlerine, son teknoloji yarı iletkenlere ve hatta kritik ABD askeri ekipmanlarına kadar! Washington için bu kadar vazgeçilmez minerallere yönelik bu ezici bağımlılık, devam eden ticaret çatışması sırasında açık bir zayıflık olarak acımasızca ortaya çıktı.

'UZLAŞMA': BİR UMUT IŞIĞI MI, YOKSA YANILTICI BİR ŞAFAK MI?

Bir Beyaz Saray yetkilisi, yeni nadir toprak anlaşmasını, daha önceki bir Cenevre anlaşmasını uygulamak için "bir çerçeveye yönelik ek bir anlayış" olarak ihtiyatlı bir şekilde tanımladı. Amaç neydi? "ABD'ye nadir toprak sevkiyatlarını yeniden hızlandırmak." ABD Ticaret Bakanı Howard Lutnick, güvenle parlayarak Bloomberg'e şunları söyledi: "Bize nadir toprakları teslim edecekler" ve Çin bunu yapar yapmaz, ABD "karşı önlemlerimizi kaldıracağız." Hazine Bakanı Scott Bessent, iyimserliği artırarak, ABD'nin Eylül ayına kadar bir düzineden fazla ülkeyle ticaret anlaşmaları yapabileceğini bile öne sürdü. Bu yorumlar, Beyaz Saray'ın daha acımasız "karşılıklı tarifelerini" yeniden uygulamadan önce müzakereleri sonuçlandırmak için belirlediği 9 Temmuz son tarihini neredeyse tamamen iptal ettiğini gösteriyor. Beyaz Saray Basın Sekreteri Karoline Leavitt de bu duyguya katılarak 9 Temmuz son tarihinin "kritik olmadığını" belirtti. Bu ani esneklik, Trump'ın Ocak ayında Beyaz Saray'a yeniden girmesinden bu yana aylarca süren ticaret belirsizliği ve kesintilerinin ardından bir umut ışığı sunuyor.

PEKİN'İN İHTİYATLI OYUNU: SIRLARINI KORUMAK

Ancak gülümsemeler ve el sıkışmalar sizi aldatmasın – Çin kurnaz bir oyun oynuyor. Sektör kaynakları, Pekin'in nadir topraklar üzerindeki "çift kullanımlı kısıtlamaları"nı "çok ciddiye" aldığını ortaya koyuyor. Bu, bu kritik malzemelerin ABD askeri kullanımlarına yönlendirilmemesini sağlamak için alıcıları titizlikle denetledikleri anlamına geliyor – bu da ihracat lisanslama sürecini önemli ölçüde yavaşlatan bir süreç. Merak uyandıran bir diğer gelişme ise The Wall Street Journal'ın bu hafta bildirdiğine göre, Çin'in nadir toprak şirketlerinden teknik uzmanlığa sahip çalışanların listesini hükümete vermelerini ve bazılarına pasaportlarını teslim etmelerini talep ettiği, böylece yetkisiz yurt dışı seyahatleri engellemeyi amaçladığı belirtildi. Pekin, ticari olarak değerli nadir toprak bilgisini yabancı rakiplerle paylaşmaktan kaçınmak için açıkça çaresiz.

FABRİKALAR DURUYOR: GERÇEK DÜNYA ACISI

Bu yüksek riskli mineral satranç oyununun etkisi, büyük endüstrilerde zaten hissedildi. Örneğin otomobil üreticileri, nadir topraklar ve kullanıldıkları mıknatıslardaki tedarik zinciri sıkıntılarından dolayı fabrikaların neredeyse durma noktasına geldiğinden şikayetçi oldular. Bir Ford yöneticisi bu hafta şirketin "elden ele" yaşadığını kasvetli bir şekilde itiraf etti; bu da ticaret gerilimlerinin neden olduğu gerçek ekonomik acının açık bir göstergesi.

Daha önceki "Cenevre anlaşması" zaten Çin'in kritik mineral ihracatı üzerindeki kısıtlamaları nedeniyle sekteye uğramış, bu da Trump yönetimini kendi ihracat kontrolleriyle misilleme yapmaya, yarı iletken tasarım yazılımları, uçaklar ve diğer malların Çin'e sevkiyatını engellemeye itmişti. Ancak Haziran başında bir umut ışığı belirdi: Reuters, Çin'in nadir toprak tedarikçilerine, en büyük üç ABD otomobil üreticisine hizmet veren geçici ihracat lisansları verdiğini bildirdi. Bu, bu malzemeler üzerindeki ihracat kısıtlamalarından kaynaklanan bazı acil tedarik zinciri sorunlarını hafifletti. Ayın ilerleyen günlerinde Trump, Çin'in mıknatıs ve nadir toprak mineralleri tedarik edeceği, ABD'nin ise Çinli öğrencilerin ABD kolej ve üniversitelerinde eğitim görmelerine izin vereceği cazip yeni bir anlaşma bile öne sürdü.

ÖNÜMÜZDEKİ UZUN YOL: KIRILGAN BİR ATEŞKES Mİ?

Son nadir toprak anlaşması potansiyel ilerlemeye işaret etse de, bu iki ekonomik rakibi kesin, nihai bir ticaret anlaşmasından hala ayıran devasa mesafeyi çarpıcı bir şekilde vurguluyor. Temel gerilimler, teknolojik egemenlik için stratejik rekabet ve nadir topraklar gibi kritik kaynaklar üzerindeki şiddetli mücadele, bu "ateşkesin" sadece devam eden, yüksek riskli bir küresel ekonomik savaşta kırılgan bir mola olabileceğini düşündürüyor. Dünya, diplomasi'nin korumacılık canavarını gerçekten evcilleştirebilecek mi, yoksa daha fazla ekonomik şok kapıda mı diye nefesini tutarak izliyor.

30 Haziran 2025