Ukrayna Savaşı: 1077. Gün

Sedat Laçiner
Güncel Yazılar, 4 Şubat 2025
Ukrayna’da savaş 1077. günündeyiz. Savaşta 3. yıl dolmak üzere, yakında 4. yıla girilecek… Bugünün gündemi sürprizlerle dolu: ABD, Ukrayna'ya silah sevkiyatını kısa süreliğine durdurdu, sonra yeniden açtı. Amaçları neydi? Cephe sıcak, Rus güçleri ilerlemeye devam ediyor. Trump’ın başkan olmasıyla Ukrayna’da hemen barışın gelmeyeceği anlaşıldı. Trump’ın birinci önceliği Ukrayna veya Avrupa değil, çıkarına bakıyor. Trump, Ukrayna'dan yer altı madenlerini istedi, "harika elementleri var" dedi. Ve detaylar:

***

"Bitirim işadamı" kimliğini her konuda ortaya koyan ABD Başkanı Donald Trump, Ukrayna’ya yardımın karşılığıolarak Ukrayna'dan daha çok elektronikte kullanılan temel ve nadir elementleri istedi. Trump’ın istediği anlaşma, Ukrayna’daki nadir elementlerin Amerika’ya yardım karşılığında verilmesini veya bu madenlerin işletilmesini, çıkarılan madenlerin sadece ABD’ye gönderilmesini vs içerecek ayrıcalıkları taşıyabilecek. Henüz detaylar ortaya çıkmış değil. Ukrayna birçok madende dünyanın sayılı rezervlerine sahip ve bu madenlerin toplam değer yüz milyarlarca dolar tutuyor. Trump, Pazartesi günü yaptığı açıklamada Ukrayna’nın da buna istekli olduğunu belirtti ve “Ukrayna’ya çok değerli nadir elementleri olduğunu söylüyoruz ve Ukrayna’ya verdiklerimizi garanti altına almak için nadir elementler ve diğer avantajlar karşılığında bir anlaşma yapmak istiyoruz” dedi.

"Nadir toprakların güvenliğini istiyorum," diye ekledi Trump. "Yüzlerce milyar dolar yatırıyoruz. Onlar (Ukraynalılar) harika nadir topraklara sahipler. Ve ben nadir toprakların güvenliğini istiyorum ve onlar bunu yapmaya istekliler."

***

Trump, çatışmayı sona erdirmek için görüşmelerin sürdüğünü, bunda çok ilerleme kaydettiklerini de söyledi ama detay vermekten kaçındı. Sadece “Bu saçma savaşı durduracağız" dedi. Ancak bunları söylerken Ukrayna'yı veya Rusya'yı fazlaca düşünüyor gibi değildi...

Askeri yardım karşılığında Ukrayna madenlerini öneren ilk kişi aslında Ukrayna Devlet Başkanı Zelensky’di. Zelensky, Ekim ayında çaresizlik içinde ABD yardımı kesilecekse kredi açılmasını veya Ukrayna madenlerinin teminat sayılmasını istemişti.

BENCİLCE

Trump’a ilk tepki Almanya’dan geldi. Alman Başbakan Olaf Scholz, Trump’ın önerdiği anlaşmayı kastederek, “çok bencilce ve çok ben-merkezli bir iş olur” dedi. Brüksel’de AB liderleriyle görüşmesi sonrasında açıklama yapan Scholz’a göre Ukrayna’nın sahip olduğu madenler ülkenin yeniden inşası için kullanılmalı.

SİLAH SEVKİYATI DURDU

Bir başka gelişmede ise Reuters haber ajansı, ABD’nin Ukrayna’ya silah sevkiyatını birkaç günlüğüne durdurduğunu, ancak sevkiyatın haftasonu yeniden başladığını açıkladı. İsmi belirtilmeyen kaynaklara göre Trump Yönetimi, Ukrayna yardımları hakkında karar vermeden önce yardımları bir süre askıya almış. 

Washington’daki bazı uzmanlara göre yardımların tamamen kesilmesi Ukrayna’yı cephede daha zor, daha müşkül bir duruma sokacak ve bu da müzakere masasında Ukrayna’nın ve Batı’nın elini zayıflatacak. Bu nedenle Amerika’nın Ukrayna’ya yardımları sürdürmek istediği ancak Başkan Trump’ın eğer yardımlar devam edecekse yardımların karşılığını garanti altına almak istediği belirtiliyor.

Rus drone saldırıları ve bombardımanları altında kalan Ukrayna piyade birlikleri, tedarik yollarındaki ciddi eksiklikler nedeniyle zaten zor durumda. Savaşın kaderi Pokrovsk ve çevresinde şekilleniyor olabilir.  Ukrayna birlikleri, doğu Donetsk bölgesindeki önemli şehirlere giden çok sayıda otoyolun ve önemli bir tren istasyonunun birleştiği bu noktada toprak kaybetmeye devam ediyor. Rus birlikleri ilerledikçe Putin, masaya oturmaya yanaşmıyor, müzakere için yeni şartlar öne sürüyor. Putin, zaman kazanıyor ve Amerika’nın elinde Rusya’yı zorla masaya oturtacak fazla bir araç yok. Bu nedenle Ukrayna birliklerinin cephede direnmesi ve hatta başarılı olması önemli olabilir. Savaşı hemen bitirmek isteyen Trump, yardımları birden keser ise Rus birlikleri umulmadık kadar içlere girebilir.

***

RUSLAR İLERLİYOR

Cephede ise Ruslar doğrudan Pokrovsk'a saldırmak yerine daha geniş bir yayda şehrin etrafında bir kıskaç hareketi oluşturuyor, yanlara saldırıyor.

Ruslar, bölgede baskın yükseklikleri kontrol altına aldığından, Ukrayna tedarik rotaları artık Rus silahlarının menzilleri dahilinde. Son günlerde yoğun sis de Ruslara yardım etti ve Ukrayna, gözetleme dronlarını etkin bir şekilde kullanamadı. Bu sayede Ruslar güçlerini konsolide etti ve işgal ettikleri alanı genişlettiler. Ukrayna askerleri yeterli silah ve mühimmatlarının kalmadığını da belirtiyorlar. Savunma hatları çeşitli noktalarda çatlıyor...

Rus Ordusu, geçtiğimiz Ocak ayında 430 km2 kadarlık bir alanı işgal etti ve Pokrovsk’u ele geçirmeye bir adım daha yaklaştı. Aralık ayına göre Rus işgalini hızı bir miktar kesilmiş görünse de ilerleme hala sürüyor. Rusya, Aralık 476 km2, kasım ayında ise 725 km2’lik Ukrayna toprağını işgal etmişti. Rus ilerleyişindeki yavaşlama biraz da kış koşullarından kaynaklanıyor olabilir.

Günün özeti böyle... Tüm bunlardan çıkaracağımız sonuç savaşın kolay bitmeyeceği. Ayrıca Trump'ın savaşı sürdürmek konusunda ikna edilebilecek bir kıvamda olması. Ona yeterince büyük bir ödül verilir ise pek çok şeye hazır gibi duruyor. Diğer taraftan toprak üstünde neyi var neyi yok kaybeden Ukrayna, savaşı sürdürebilmek için şimdi de yeraltı zenginliklerini Batı'ya teslim ediyor.

Sedat Laçiner, Güncel Yazılar, 4 Şubat 2025

Konuyla ilgili yazarın hazırladığı video program için: Trump, Ukrayna'nın Madenlerine Göz Dikti: "Harika Madenleri Var". Rusya İse İlerliyor, Sedat Laçiner, Youtube